Królewskie mogiły będą odnowione

Czytaj dalej
Fot. Adam Wojnar
Katarzyna Janiszewska

Królewskie mogiły będą odnowione

Katarzyna Janiszewska

Sarkofagi władców i narodowych wieszczów nie były konserwowane od lat, są w bardzo złym stanie. SKOZK zarezerwował 12 mln zł na tzw. projekty kluczowe, czyli zabytki rangi europejskiej.

Groby królewskie na Wawelu potrzebują pilnej odnowy. Część jest już w bardzo złym stanie. Proboszcz wawelskiej katedry złożył do Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków wniosek o pomoc w sfinansowaniu kosztownych prac.

- Ten temat nie wyskoczył nagle - zaznacza ks. Zdzisław Sochacki, proboszcz katedry wawelskiej. - Od lat się do tego przygotowujemy. Były przeprowadzane badania konserwatorskie, rozpisaliśmy harmonogram prac, wstępny kosztorys. W kryptach zamontowany jest monitoring mierzący wilgotność, temperaturę, jak zmieniają się warunki podczas odwiedzin turystów w lecie i zimą - wylicza. - Mam nadzieję że w końcu będziemy mogli postawić kropkę nad „i”.

Sarkofagi to nasze dziedzictwo narodowe, fundament państwowości

Na odnowę czeka 16 sarkofagów władców i narodowych wieszczów, m.in. królewskiej rodziny Wazów, Jana III Sobieskiego, Kazimierza Wielkiego, Tadeusza Kościuszki, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego.

Szanse są duże, bo w 2017 r. Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa po raz pierwszy zajmie się tzw. projektami kluczowymi, czyli odnową zabytków o wyjątkowym znaczeniu z punktu widzenia kultury narodowej. Ich realizacja rozpisana jest na okres trzech lat (do tej pory SKOZK nie zajmował się projektami, których realizacja i rozliczenie trwałyby dłużej niż rok). W przyszłorocznym budżecie państwa jest już zarezerwowana dla komitetu kwota 30 mln zł.

- Na te kluczowe projekty przeznaczymy 12 mln zł, czyli 40 proc. naszego budżetu - wyjaśnia Maciej Wilamowski, dyrektor biura Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.

Renowacja sarkofagów to nie jedyna ważna potrzeba.

Do SKOZK wpłynęły 32 wnioski o dofinansowanie prac, m.in. przy konserwacji ołtarza Wita Stwosza. - Właśnie kończymy pierwszy etap, który obejmował konserwację szafy ołtarzowej i rzeźb zwieńczenia - mówi ks. Dariusz Raś, archiprezbiter bazyliki Mariackiej. - Złożyliśmy wniosek o 2,5 miliona zł, na kolejne trzy lata. Ale to nie starczy, by zakończyć prace.

Odnowiony grób Batorego

W ciągu ostatnich 10 lat niektóre sarkofagi zostały już poddane konserwacji. Władze katedry zrobiły to we własnym zakresie, z pieniędzy ofiarowanych przez turystów odwiedzających krypty. Sarkofag Stefana Batorego był w bardzo złym stanie już w 1877 r. Podczas oględzin rozpadł się na części. Kolejnej odnowy grobu dokonano w 1931 r. W 2015 r. rozpoczęła się trzecia konserwacja. Z powierzchni cynowych usunięto naloty tlenków. Po uzupełnieniu i odświeżeniu malowideł całość pokryto dwoma warstwami zabezpieczającymi. Niektóre elementy sarkofagu osadzono na nowym szkielecie wykonanym ze stali nierdzewnej. Po dziewięciu miesiącach prac w styczniu 2016 r. sarkofag wrócił na Wawel.

Lada dzień do krypt wrócą odnowione sarkofagi Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki.

- Najwyższy czas zająć się pozostałymi królewskimi sarkofagami - mówi ks. Sochacki.- To w końcu nasze dziedzictwo narodowe, ale też światowe. Domaga się tego pamięć historyczna. To fundament naszej państwowości, bez grobów nie mielibyśmy do czego się odwołać. My nie musieliśmy wchodzić do Europy. Bo to nasi władcy tworzyli jej historię. Cieszę się, że SKOZK zajmuje się naszym projektem - dodaje.

Każdy sarkofag potrzebuje innych prac konserwatorskich. Wszystko zależy od tego, jak długo dany grób był wystawiony na działanie czynników atmosferycznych, z jakiego materiału jest wykonany: z piaskowca, innego kamienia, czy z cyny i ołowiu (odnowa tych metalowych jest bardziej skomplikowana).

- Prace polegają na uzupełnieniu miejsc, w których sarkofag jest uszkodzony, na wzmocnieniu konstrukcji - tłumaczy Jan Janczykowski, wojewódzki konserwator zabytków. - Konserwacja często wydobywa utracone na przestrzeni setek lat walory artystyczne i estetyczne. Po zdjęciu patyny z metalowych elementów okazuje się, że szare nieatrakcyjne grobowce są w rzeczywistości kolorowe, ozdobione malowidłami. To trudna i żmudna praca - dodaje.

Mniejsze prace

SKOZK jest w trakcie oceny projektów. Decyzja, które spośród tych kluczowych będą realizowane zapadnie 17 grudnia. Resztę budżetu - 18 mln zł - planuje rozdzielić na kilkadziesiąt mniejszych przedsięwzięć: prace elewacyjne i remontowe kamienic, w fortach Twierdzy Kraków, przy renowacji nagrobków. Pełna lista będzie znana na przełomie lutego i marca.

- Miesiąc temu zakończyliśmy nabór wniosków - informuje Wilamowski. - Teraz się przez nie przegryzamy. Na pewno będziemy kontynuować niektóre prace, przy kościołach, zabytkach o dużej kubaturze.

Pieniądze dla SKOZK pochodzą z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Od 2014 r. kwota jaką dostaje komitet utrzymuje się na tym samym poziomie.

- Zgodnie z ustawą możemy przeznaczyć pieniądze jedynie na te zabytki, które znajdują się w granicach administracyjnych Krakowa - mówi Wilamowski. - Już teraz otwierają się nowe możliwości. Kolejne budynki z najstarszej zabudowy Nowej Huty są wpisywane do rejestru zabytków. Na razie jednak nie mamy wniosków od właścicieli o dofinansowanie prac.

Katarzyna Janiszewska

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.